İSTANBUL APARTMANLARI

Mehmet Gökyayla

Son yıllarda dijital platformlarda ve YouTube gibi video paylaşım sitelerinde çok orijinal ve nitelikli işler üretiliyor. Ana akım medyanın izlenmeme kaygısıyla pek de sıcak bakmayacağı bu programlar, andığımız mecralardan yüz binlerce, belki de milyonlarca izleyiciye ulaşıyor. Yalnızca bu programlar ve izlenme sayıları bile, televizyon yayıncılığının farklılaşmakta olduğunun, farklılaşma zorunluluğunun en önemli göstergelerinden birisi olarak kabul edilebilir.

Çocukluk yıllarımdan bu yana belgeseller ilgimi çekti her yaşımda. Birkaç tane belgesel dizisini ise hiç unutmadım; onları hep yeniden izlemek istedim. Bu dizilerin ilki 1980’li yıllarda TRT’de yayınlanan ve Kitaro’nun muhteşem müziğiyle hafızalarımıza kazınan İpek Yolu, bir diğeri ise 1990’ların sonunda yine TRT’nin izleyiciye sunduğu ve kurumun kendi yapımı olan 2000’e Doğru Asmalı Mescit isimli belgesellerdi. Bunların dışında da keyifle izlediğim çok sayıda belgesel oldu elbette ancak andığım iki dizi, bambaşkaydı benim için.

Birkaç yıl önce bu belgesellere bir yenisi daha eklendi. Pandemi dönemindeki kapanmaların, sokağa çıkma yasaklarının etkisiyle ben de dijital platformlarda daha fazla zaman geçirmeye başladım. Tam da o günlerde yayına başlayan Gain’de izlediğim bir belgesel dizisi, kişisel tarihimde bambaşka bir konuma gelerek bende iz bırakan üçüncü yapım oldu: İstanbul Apartmanları.

Fatih Atıcı’nın yönetmenliğini üstlendiği belgesel dizinin her bir bölümü, on dakikadan daha kısa sürüyor. Her bölümde farklı bir yapının ele alındığı belgesel, izini sürdüğü konuyu çepeçevre kuşatarak kısacık bir zaman diliminde izleyiciye çok değerli bilgiler sunuyor.

Bugün hemen hepimiz müthiş bir telaş içerisinde bir yerlere yetişmeye, moda tabirle sözde ‘hayatı ıskalamamaya’ çalışıyoruz. İşe giderken, alışveriş yaparken, çocuğumuzu okuldan alırken ve hatta gezerken bile çoğunlukla farkında olmadığımız bir aceleyle davranıyoruz. Böyle olunca da sözüm ona hayatı ıskalamamaya çalışırken çevremizi görmüyoruz. Yürüdüğümüz yollar, geçtiğimiz sokaklar, sağımızda solumuzda sıralanan ve sürekli bir değişim içindeki yapılar, farkında olmadığımız, farkına varamadığımız detaylar olarak kalıyor bizim için. Oysa tüm bunlar aslında detaylar değil; tam aksine bir yaşamamızı, hayatımızı yönlendiren unsurlar.

İstanbul Apartmanları, bu anlamda ciddi farkındalık uyandıran, izleyicinin çevresine daha dikkatli bakmasına vesile olabilecek bir belgesel dizisi. İstanbul’un ve dolayısıyla Osmanlı Türk toplumunun modernleşme tarihindeki başlangıç dönemlerinin de takip edilebileceği yapım, bu efsanevî kentin tarihine dair de önemli veriler sunuyor.

Mısır Apartmanı, Camondo Apartmanı, St. Antoine Apartmanı ve Narmanlı Apartmanı bu dizide ele alınan yapılardan sadece bazıları. Tüm bu yapıların geçmişleri, zaman içerisindeki değişimleri ve şu anki durumları, hem İstanbul hem de Türkiye tarihi açısından çok önemli ipuçları barındırıyor. İstanbul Apartmanları’nda söz alan Murat Belge’den Hüsamettin Cİndoruk’a ve Ayşe Kulin’e varana dek pek çok isim, yapıların kültürel boyutuna da ışık tutmakta.

İstanbul Apartmanları, hem mimarî hem sanat tarihi hem de kültür tarihi çözümlemeleriyle izleyiciyi farklı disiplinlere başarıyla sürüklüyor. Tüm bunlar dikkate alındığında bu belgesel, bilginin herhangi bir dalına merakı olanlar için tam bir şölen niteliği kazanıyor. Kamera açıları, drone kullanımı, kurgu ve tanrı anlatıcı ile konuşturulan kişiler arasında kurulan anlatım dengesi de verilen bilgilerin ve konunun yanı sıra ayrıca değer katıyor yapıma.

Kendi yaşadığı apartmanın ele alındığı bölümde söz alan Ayşe Kulin, yaşanan yerin birey üzerindeki etkisini vurguluyor konuşmasında. Sadece yaşana yer değil; önünden geçilen binaların, alışveriş edilen dükkânların ve yürünen yolların bile kişiyi şekillendirdiğini kabul edersek İstanbul Apartmanları’nı kesinlikle es geçmemeliyiz. İlk yayınlandığı dönemde Gain’de izlenebilen belgesel şu anda YouTube üzerinden ulaşmak mümkün. İlk olarak kısa ve bağımsız bölümler şeklinde yayınlanan İstanbul Apartmanları, YouTube’da birleştirilmiş, tek parça haline getirilmiş olarak mevcut. Arzu edenler için linkini de aktaralım: https://www.youtube.com/watch?v=TP-Bcgm5Gq0